Wykorzystywaniu seksualnemu dzieci można zapobiegać

Poszukiwanie dostępnych możliwości ochrony dzieci, jeszcze zanim dojdzie do ich skrzywdzenia, jest naszym obowiązkiem. W praktyce, w pewnym stopniu można zapobiec wykorzystywaniu seksualnemu dzieci i właśnie nad rozwojem tych metod pracujemy.

W 2021 roku Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego (PPBW) postanowiła odpowiedzieć na zaproszenie do składania wniosków, w ramach unijnego programu „Horyzont”, na projekty dotyczące następujących przestrzeni tematycznych:

• zwiększanie świadomości osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz decydentów politycznych w zakresie tematyki przemocy i procesu prowadzącego do wykorzystywania oraz wyzysku dzieci w celach seksualnych;
• zwiększanie zrozumienia cech i kluczowych różnic między osobami dokonującymi i niedokonującymi przestępstw, a będącymi seksualnie zainteresowanymi dziećmi;
• wspieranie innowacyjności i efektywności rozwiązań stosowanych przez europejskie organy ścigania oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego w celu zapobiegania, wykrywania i skutecznego przeciwdziałania seksualnemu wykorzystywaniu dzieci, zarówno online jak i offline, między innymi poprzez wsparcie psychologiczne dla potencjalnych sprawców, a także prowadzenie adekwatnych kampanii zapobiegawczych i docieraniu z nimi do grup stanowiących zagrożenie;
• opracowywanie międzykulturowo zatwierdzonych narzędzi oceny ryzyka dla przestępców seksualnych wobec dzieci;
• wzmacnianie przekonania obywateli Unii Europejskiej, że Europa jest przestrzenią wolności i sprawiedliwości, między innymi dzięki zwiększonemu bezpieczeństwu dzieci;
• usprawnianie współpracy między europejskimi organami policji a odpowiednimi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w zakresie zapobiegania tej formie przestępczości, z uwzględnieniem podstawowych praw człowieka;
• udoskonalanie opartej na dowodach polityki zapobiegania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci.

W październiku 2022 r. Unia Europejska uruchomiła projekt 2PS Prevent and Protect Through Support, który jest koordynowany przez PPBW wraz z konsorcjum ekspertów i specjalistów zaangażowanych w ochronę dzieci. Jednocześnie z uruchomieniem strony internetowej oraz profilów społecznościowych inicjatywy zdecydowaliśmy się wyjaśnić założenia 2PS, a szczególnie wyjątkowe podejście do zwalczania seksualnego wykorzystywania i wyzyskiwania dzieci, oparte na budowaniu społeczności ekspertów w dziedzinie przeciwdziałania tego rodzaju przestępstw.

Potrzebna zmiana

Dane statystyczne bezpośrednio wskazują, że potrzebne jest wprowadzenie zmian w walce z przemocą seksualną wobec dzieci. W 2021 r., organy ścigania otrzymały prawie 30 milionów raportów zawierających 80 milionów materiałów dowodowych. Niestety, liczby z 2022 r. wskazują na rozwój skali problemu. Wspomniane raporty pochodzą głównie z amerykańskiego Narodowego Centrum Dzieci Zaginionych i Wykorzystywanych (National Centre for Missing and Exploited Children). W Stanach Zjednoczonych, dostawcy usług komunikacyjnych mają prawny obowiązek zgłaszania wszelkich wykrytych przypadków wykorzystania materiałów związanych z przemocą seksualną wobec dzieci na ich platformach.

Zakres problemu jest przytłaczający, a władze nie posiadają obecnie możliwości i zasobów, aby skutecznie zająć się wszystkimi zgłoszeniami. Na szczęście, projekty takie jak AviaTor, Grace, a od niedawna również ARICA (oraz inne), aktywnie dążą do udoskonalania narzędzi dla organów ścigania. Mimo to, dane statystyczne i liczby pozostają zatrważająco wysokie, co zmusza działaczy do rozważenia także innych taktyk zwalczania tego problemu.

Do tej pory, większość krajów starała się zwalczać przemoc seksualną wobec dzieci przyjmując metody reaktywne. Policja z zaangażowaniem śledzi aktualne sprawy dotyczące seksualnego wykorzystywania i wyzyskiwania dzieci, jak również wnikliwie bada przestępstwa popełnione w przeszłości. Służby pracują kompleksowo i zbierają dowody, by dochodzić sprawiedliwości dla ofiar.

Jednak nawet jeśli uda się skutecznie uchwycić sprawcę oraz wymierzyć należytą karę, nie zmienia to faktu, że dziecko doświadczyło przemocy! Niestety, osoba, która przeżyła tego rodzaju traumę, jest nią dotknięta już na całe życie.

Istnieje prawdopodobieństwo, że zależnie od wagi popełnionego przestępstwa, sprawca na pewnym etapie odbywania kary zostanie zwolniony z więzienia, bądź skończy się czas trwania jego wyroku, a wówczas będzie musiał dostosować się do życia w społeczeństwie. Jeśli proces resocjalizacji nie przebiegnie pomyślnie, na przykład ze względu na brak pomocy psychologicznej, osoba ta może nie mieć szansy wykształcenia w sobie nowych, zdrowych wzorców zachowań. Bez odpowiedniego wsparcia, potrzebnego do radzenia sobie z impulsami i popędami, prawdopodobnie nadal będzie stanowić zagrożenie dla dzieci po wyjściu na wolność. To tylko jeden z wielu scenariuszy, które należy rozważyć.

Więcej ścieżek

Inny scenariusz może zakładać, że w dorastającym nastolatku pojawi się uczucie odmienności podczas zmagań z myślami dotyczącymi seksualnego zainteresowania młodszymi dziećmi. Jeśli taka osoba nie ma dostępu do konsultacji psychologicznej, terapeutycznej i lekarskiej albo potrzebna pomoc nie zostanie jej udzielona – można się spodziewać istotnych konsekwencji. Potencjalnym następstwem nieudzielenia wsparcia, może być poddanie się swoim popędom, co z kolei naraża inne dzieci na krzywdę. Z drugiej strony, te trudne i skumulowane emocje mogą znaleźć ujście w autoagresji. Poczucie wewnętrznego wstrętu do własnych myśli może prowadzić do karania się poprzez samookaleczanie, a nawet samobójstwo.

Źródeł takich problemów można zaobserwować znacznie więcej. Jedną z alternatyw dla wcześniej przyjętej perspektywy jest rozpoznanie niekorzystnych czynników środowiskowych. Doświadczenia traumatyczne w okresie dzieciństwa i wczesnej nastoletniości prowadzą do wykształcenia niezdrowych mechanizmów radzenia sobie z trudnościami w życiu dorosłym. Osoba, która ucierpiała z powodu nadużyć ze strony opiekuna, rodzeństwa lub innych krewnych, jak również niespokrewnionego dorosłego, jest bardziej podatna na odtwarzanie szkodliwych schematów działania. Zaniedbania na różnych etapach rozwoju dziecka uniemożliwiają prawidłowy rozwój kompetencji społecznych. Najczęściej narzędziami regulacji emocji, po które sięgają takie osoby, są używki lub podejmowanie działań destrukcyjnych.

Szukając ucieczki od natarczywych i inwazyjnych myśli, osoby te mogą sięgać po pornografię. Wraz z próbą radzenia sobie z tego rodzaju problemami, częstotliwość i nasilenie oglądania pornografii rośnie oraz staje się działaniem kompulsywnym. W niektórych przypadkach, może być to tylko kwestią czasu, zanim osoby te zaczną szukać i oglądać materiały przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci.

Zgodnie z raportem „Użytkownicy darknetu korzystający z materiałów przedstawiających seksualne wykorzystywanie dzieci: Ochrona Dzieci Poprzez Profilaktykę” (CSAM Users in the Dark Web: Protecting Children Through Prevention) duża część widzów deklaruje, że pierwszy raz zetknęła się z tego rodzaju materiałami mimo że nie poszukiwali ich na własną rękę.

„Ponad 50% osób, które przyznały się do oglądania w Internecie materiałów
przedstawiających wykorzystywanie dzieci twierdzi,
że nie szukało tego rodzaju treści, gdy po raz pierwszy zetknęli się z nielegalnymi materiałami.”

Źródło

Innym, niezwykle ważnym odkryciem z tego raportu było, że 70% osób, które odpowiedziało na ankietę, stwierdziło, że po raz pierwszy zobaczyło tego rodzaju materiały gdy mieli mniej niż 18 lat. Spośród nich, 40% przyznało, że mieli mniej niż 13 lat, gdy po raz pierwszy zetknęli się z nielegalnymi zdjęciami dzieci. Ponadto, badania wskazują zależność pomiędzy doświadczeniem nadużyć w dzieciństwie, a korzystaniem z materiałów przedstawiających wykorzystywanie dzieci, szczególnie wśród mężczyzn.

W praktyce, działania zapobiegawcze mogą pomóc w zwalczaniu niezliczonych problemów dzieci, jak pokazano w tej animacji:

Strategia proaktywności

Te liczby pozwalają lepiej ocenić potencjał drzemiący w strategii polegającej na docieraniu do ludzi na wczesnym etapie i proaktywnym zapewnianiu im pomocy, aby uniknąć kolejnych ofiar w przyszłości.

Podejście holistyczne wymaga rzecz jasna, aby również tradycyjne, reaktywne metody przeciwdziałania uzupełniały te wysiłki. Tak samo, musimy przedsiębrać również inne proaktywne działania mające na celu przeniknięcie do internetowych społeczności ludzi aktywnie korzystających z nielegalnych materiałów i pomagających innym członkom grupy unikać wykrycia przez policję.

Nadal istnieje ogromne zapotrzebowanie na szkolenia i edukację, jak i zmiany prawne, które pomogą pokonać wyzwania stojące przed policją. Niemniej nie można zapomnieć, że zapobieganie przestępstwom daje nadzieję na ochronę dzieci, a my powinniśmy uznać wartość metod opartych na dowodach, które 2PS zidentyfikuje i wskaże poprzez swoje katalogi online.

Należy również pamiętać, że zapobieganie jest tematem wielowymiarowym. Musimy więc zadbać by ludzie byli objęci wsparciem od samych podstaw – od zapewnienia właściwej edukacji, po programy rehabilitacyjne dla sprawców. Jest to jednak temat na osobny artykuł.

Podsumowując, PPBW opowiada się za zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw, a także wspieraniem ofiar i ocalonych, zgodnie ze strategią Unii Europejskiej dla „Bardziej efektywnej walki z wykorzystywaniem seksualnym i wyzyskiem dzieci”. Dokument ten nakreśla różne starania mające na celu przeciwdziałanie rosnącym zagrożeniom bezpieczeństwa najmłodszych w różnych społecznościach, w tym też internetowych.

Projekt 2PS, jak i inne działania PPBW aktywnie wspierają postęp w tej dziedzinie. Jeśli również zajmujesz się tą tematyką i interesuje Cię współpraca z naszym zespołem, skontaktuj się z nami.