Wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie według raportu IOCTA 2023

Cyberprzestępczość pod różnymi postaciami stanowi rosnące zagrożenie dla UE i jej obywateli, a jednym z najpoważniejszych wyzwań jest seksualne wykorzystywanie dzieci w Internecie. Przestępcy szybko przystosowują się do nowych technologii i zmian społecznych, stale specjalizując się i zacieśniając współpracę. Wpływa to na coraz szerszy zasięg cyberprzestępstw wyrządzających poważne szkody osobom fizycznym, organizacjom publicznym i prywatnym, a także gospodarce i bezpieczeństwu UE.

Jako PPBW zredagowaliśmy ten artykuł, wyodrębniając i tłumacząc na język polski istotne informacje dotyczące wykorzystywania i wyzysku dzieci w celach seksualnych w Internecie z raportu IOCTA (Internet Organised Crime Threat Assessment – oceny zagrożenia przestępczością zorganizowaną w Internecie) tworzonego przez Europol. Pragniemy pogratulować efektów pracy wszystkim, którzy przyczynili się do powstania IOCTA i dalej wspierać podobne działania.

PPBW w pełni popiera systemowe inicjatywy przeciwdziałania i zapobiegania seksualnemu wykorzystywaniu i wyzysku dzieci. Jesteśmy już mocno zaangażowani w projekty takie jak Prevent & Protect Through Support oraz  ARICA. Pełnimy również rolę koordynatora w projekcie CYCLOPES, zajmującym się walką z cyberprzestępczością, który od początku 2024 roku skupi się na powiązanych tematach.

Z poniższego artykułu dowiesz się czym jest, skupiający się na walce z cyberprzestępczością, raport IOCTA. Następnie przechodzimy do wyjaśnienia, czym jest wyzysk i wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie, opisując główne metody i technologie stosowane przez sprawców. Uwagę poświęcamy także problemowi ponownej wiktymizacji, zarówno offline, jak i online, której doświadczają ofiary wykorzystywania seksualnego zwłaszcza w środowisku internetowym. Artykuł uzupełniliśmy listą kluczowych wniosków wynikających z raportu. Lista ta pomoże zrozumieć wyzwania, przed którymi stoją zarówno organy ścigania, jak i my, jako społeczeństwo, w walce z tego typu przestępczością.

Raport IOCTA

IOCTA (Internet Organised Crime Threat Assessment – Ocena zagrożenia przestępczością zorganizowaną w Internecie) to raport z analizy strategicznej, który zawiera ocenę najbardziej aktualnych zagrożeń w Internecie i znaczenia cyberprzestępczości w UE. Sprawozdanie to powstało by ułatwić decydentom europejskim wprowadzanie odpowiednich regulacji dotyczących zwalczania cyberprzestępczości.

IOCTA opiera się głównie na informacjach operacyjnych udostępnianych Europolowi przez państwa członkowskie UE i partnerów trzecich, w połączeniu z opiniami ekspertów i danymi wywiadowczymi z dostępnych źródeł. Poniższa analiza koncentruje się na rozwoju sytuacji związanej z podmiotami i sieciami przestępczymi, procesami przestępczymi, wykorzystywaną infrastrukturą, transakcjami finansowymi oraz wpływem na społeczeństwo. Niniejsze, dziewiąte już wydanie IOCTA ukazuje się w zaktualizowanym formacie. W bieżącym podsumowaniu przedstawiono główne nadrzędne ustalenia dotyczące różnych typologii związanych z cyberprzestępczością, a mianowicie cyberatakami, oszustwami internetowymi i wykorzystywaniem seksualnym dzieci w Internecie. Towarzyszy mu seria artykułów szczegółowo omawiających każdy z tych obszarów przestępczości.

Pełen raport można znaleźć na stronie internetowej Europolu. Poniżej skupiamy się natomiast tylko na problemie wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie.

Metody wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie

W ostatnich latach zagrożenie wykorzystywaniem seksualnym dzieci w Internecie w dalszym ciągu wzrasta pod względem ilości i bezwzględności. Walka z tym zjawiskiem jest tym trudniejsza, im przestępcy mają większą świadomość technicznych i prawnych możliwości ochrony swojej prywatności, a co za tym idzie, maskowania swojej tożsamości i ukrywania nielegalnych działań. Często korzystają z poniższych metod.

• Wirtualne sieci prywatne (VPN) to usługi najczęściej wykorzystywane przez cyberprzestępców do ochrony komunikacji i przeglądania Internetu poprzez maskowanie tożsamości, lokalizacji i urządzeń, z których korzystają. Sieci te obsługują między innymi przestępców seksualnie wykorzystujących dzieci, ale też cyberprzestępców, którzy po prostu chcą zamaskować swoje nielegalne działania w Internecie. Dostawcy VPN udostępniają szereg serwerów proxy, przez które użytkownicy mogą kierować swój ruch, aby ukryć swoją rzeczywistą lokalizację (IP) i treść swojego ruchu. Chociaż usługi VPN nie są nielegalne, niektóre z nich są przeznaczone dla przestępców i polecane im.
• Phishing może mieć także różne przejawy, w zależności od wykorzystywanego środka komunikacji. Typowymi alternatywnymi przejawami są smishing (phishing SMS) i vishing (phishing głosowy).
• Podszywanie się pod inne osoby to technika powszechnie stosowana przez przestępców zajmujących się wykorzystywaniem seksualnym dzieci i oszustwami internetowymi w celu oszukania ofiar. Sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci szeroko korzystają z mediów społecznościowych, aby nawiązać kontakt ze swoimi ofiarami. Wchodząc z nimi w interakcję, często posługują się fałszywą tożsamością – na przykład podszywają się pod dziecko.

Należy podkreślić, że głównym towarem tej przestępczej działalności są skradzione dane. Sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci stosują tak zwany „grooming”, żeby wydobyć poufne informacje od swoich ofiar. Dane te wykorzystują następnie do dalszych wymuszeń. Kradzież danych jest głównym zagrożeniem, ponieważ informacje te mogą być użyte w szerokiej gamie działań przestępczych, w tym w utowarowianiu, uzyskiwaniu dostępu do systemów, szpiegostwie, wymuszeniach i inżynierii społecznej.

Jedna ofiara, wiele przestępstw

Różnego rodzaju działania z zakresu cyberprzestępczości nierzadko są ze sobą mocno powiązane, co sprawia, że jedna ofiara może stać się celem wielu ataków. Jest to szczególnie zauważalne w przypadku przestępstw związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci, włamań i kradzieży przy użyciu złośliwego oprogramowania i oszustw internetowych. Na przykład oszustwa inwestycyjne są w niektórych przypadkach powiązane z innymi rodzajami oszustw, jak choćby z tak zwanymi przekrętami na romans, a co za tym idzie – następuje ponowna wiktymizacja celu. Bywa też, że po kradzieży czy dokonaniu oszustwa, przestępcy kontaktują się ze swoimi ofiarami, podając się za prawników lub funkcjonariuszy organów ścigania i oferując im pomoc w odzyskaniu środków w zamian za opłatę.

Nieletnie ofiary wykorzystania seksualnego również często są ponownie wiktymizowane zarówno w Internecie, jak i poza nim. Sprawcy przemocy fizycznej nierzadko dopuszczają się przestępstwa przez dłuższy czas, a w niektórych przypadkach zachęcają też innych sprawców do wyzysku ofiary. Materiały fotograficzne i wideo przedstawiające seksualnego wykorzystywanie dzieci skutkuje ich wielokrotną wiktymizacją. Są one w praktyce udostępniane na wielu poziomach, od zamkniętych społeczności zaufanych sprawców po duże społeczności na forach internetowych. Odbiorcy tych zdjęć w większości przypadków udostępniają je dalej, w wyniku czego śledczy spotykają się z tymi samymi materiałami przez wiele lat. Rzecz jasna świadomość, że ten proceder trwa, bardzo negatywnie wpływa to na samą ofiarę.

Z kolei przestępcy specjalizujący się w wymuszaniu okupu za skradzione lub nielegalnie zaszyfrowane dane (ang. „ransomware”) korzystają z forów „clearnetu” i „darknetu”, aby rekrutować nowych partnerów, pentesterów i insiderów. Witryny publikujące wycieki danych zostały również zidentyfikowane jako miejsca rekrutacji partnerów. Podobnie zresztą jest w przypadku przestępców seksualnie wykorzystujących dzieci, którzy szeroko korzystają z tego typu forów, aby spotykać się online z osobami o podobnych poglądach, poszerzać swoją wiedzę kryminalną oraz wymieniać się nielegalnymi materiałami i korzystać z nich.

Fora darknetowe są również ważnym źródłem gromadzenia informacji na temat bezpieczeństwa operacyjnego (OpSec). W poszczególnych wątkach użytkownicy udzielają sobie zaleceń, jak uniknąć wykrycia i identyfikacji przez policję. Popularne są tam także wytyczne i samouczki na takie tematy, jak: metody oszustw, wykorzystywanie seksualne dzieci, pranie pieniędzy, phishing czy złośliwe oprogramowanie. Ponadto dostępne są poradniki i często zadawane pytania (FAQ) dotyczące sposobu działania na czarnym rynku internetowym i prowadzenia nielegalnego handlu.

Wsparcie Europolu

Misją Europolu jest wspieranie państw członkowskich UE i partnerów współpracujących w zapobieganiu wszelkim formom poważnej przestępczości międzynarodowej i zorganizowanej, cyberprzestępczości i terroryzmowi oraz zwalczaniu ich. W 2013 r. Europol utworzył Europejskie Centrum ds. Walki z Cyberprzestępczością (EC3), aby wzmocnić reakcję organów ścigania na cyberprzestępczość w UE, a tym samym pomóc chronić europejskich obywateli, przedsiębiorstwa i rządy przed przestępczością internetową. EC3 oferuje wsparcie operacyjne, strategiczne, analityczne i kryminalistyczne na potrzeby dochodzeń prowadzonych przez państwa członkowskie. Na poziomie operacyjnym EC3 koncentruje się na cyberprzestępczości, wykorzystywaniu seksualnym dzieci, nielegalnym handlu w darknecie i na platformach alternatywnych, a także oszustwach internetowych, w tym oszustwach finansowych.

Jako PPBW, pozostajemy zaangażowani w rozwój tej dziedziny bezpieczeństwa i chętnie kontynuujemy współpracę z ekspertami z całej Europy. Jeśli chcesz skontaktować się z naszym zespołem w tej kwestii, zapraszamy!

Źródło

Europol (2023), Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2023, Publications Office of the European Union, Luxembourg.