
Od ponad dekady zewnętrzna ingerencja w europejski dyskurs i media stanowią stale rosnące zagrożenie. Zjawisko to nazywane jest zagraniczną manipulacją i ingerencją informacyjną, w skrócie FIMI od angielskiego określenia Foreign Information Manipulation and Interference.
Od czasu nielegalnej aneksji Krymu przez Rosję, państwa europejskie stały się bardziej świadome ryzyka związanego z dezinformacją, zmanipulowanymi informacjami i fałszywymi wiadomościami (tzw. „fake news”) rozpowszechnianymi w mediach społecznościowych i internetowych serwisach informacyjnych.
Widzieliśmy przykłady kampanii dezinformacyjnych, takich jak te związane z ingerencją w wybory w różnych państwach członkowskich UE, zmanipulowane wiadomości dotyczące pandemii COVID-19 i fałszywe oskarżenia o negatywny wpływ systemów 5G. Wszystkie te przypadki pokazują poważny znaczenie wpływu na opinię publiczną i politykę.

Definicja FIMI:
"ESDZ definiuje FIMI jako wzorzec zachowania, który zagraża lub może potencjalnie negatywnie wpłynąć na wartości, procedury i procesy polityczne. Takie działania mają charakter manipulacyjny i są prowadzone w sposób celowy i skoordynowany. Podmiotami takiej działalności mogą być podmioty państwowe lub niepaństwowe, w tym ich pełnomocnicy na ich własnym terytorium i poza nim".
Wiele zostało już zrobione, aby przeciwdziałać tym wyzwaniom. Inicjatywy te zostały opisane w niedawnej aktualizacji Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ). Podjęto kilka kluczowych działań w celu wzmocnienia odporności Europy, takich jak:
- utworzenie struktur systemu wczesnego ostrzegania (RAS) w kontekście dezinformacji, aby umożliwić wspólne działania z innymi instytucjami UE i państwami członkowskimi;
- zaprojektowanie kompleksowych ram i metodologii systematycznego gromadzenia dowodów dotyczących incydentów FIMI, w ramach których przewodzimy wysiłkom na rzecz zbudowania prawdziwej społeczności obrońców, wspieranej przez centrum wymiany i analizy informacji (FIMI ISAC);
- Ponadto ESDZ, w ścisłej współpracy z Komisją Europejską i państwami członkowskimi, stale wzmacnia unijny zestaw narzędzi do walki z FIMI (FIMI Toolbox), m.in. aby nakładać koszty na sprawców.
Odpowiedzi ESDZ na zagraniczne manipulacje i ingerencje informacyjne (FIMI)
Wraz ze zmianą władzy politycznej w Europie, nacisk na zwalczanie zagranicznych ingerencji i dezinformacji nasilił się jeszcze bardziej. Parlament Europejski i Komisja Europejska podkreśliły potrzebę solidnych strategii ochrony integralności wyborczej. Kroki konieczne do podjęcia obejmują podnoszenie świadomości społecznej na temat zagrożeń związanych z dezinformacją, zwiększanie umiejętności korzystania z mediów oraz koordynację z krajowymi organami regulacyjnymi w państwach członkowskich. Działania te mają na celu wzmocnienie pozycji obywateli w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania manipulacyjnym taktykom informacyjnym, a tym samym ochronę procesów demokratycznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Biorąc pod uwagę błyskawicznie rozwijający się krajobraz technologii i ewolucję sztucznej inteligencji, w szczególności jej generatywnego aspektu i wykorzystanie dużych modeli językowych (LLM), stosowanych w narzędziach takich jak ChatGPT, podmioty o złych zamiarach mogą tworzyć wysoce przekonujące fałszywe treści ze zwiększoną wydajnością, znacząco przyspieszając produkcję szkodliwych materiałów.
Obecna pozycja Europy
Czy Europa jest przygotowana i gotowa odpowiedzieć na te wyzwania? Jakie działania są obecnie podejmowane w celu sprostania im? Te i inne pytania są tematami drugiej edycji konferencji "Countering Foreign Interference Dialogues", która odbyła się we Florencji w 24. i 25. czerwca 2024 roku.
Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego uczestniczyła w tym wydarzeniu aby lepiej zrozumieć, co dzieje się w tej przestrzeni i jak społeczeństwa mogą reagować na obawy. Ponadto PPBW aktywnie uczestniczy w ogólnoeuropejskiej sieci EU-HYBNET, projekcie finansowanym przez UE, analizującym pełną gamę zagrożeń hybrydowych i innowacji wymaganych do reagowania na potrzeby praktyków.
W 2022 r. w ramach projektu wydano dokument zawierający rekomendacje dotyczące wyzwań związanych z manipulacją informacjami i zakłóceniami (IMI). Dokument zawierał następujące zalecenia:
- opracowanie taksonomii IMI,
- opracowanie standardów wymiany informacji IMI,
- opracowanie rozproszonego rozwiązania sieciowego do udostępniania i analizy informacji IMI,
- zainicjowanie badań i rozwoju w obszarze automatycznych i/lub półautomatycznych narzędzi do analizy IMI,
- zainicjowanie unijnej grupy zadaniowej badającej sposoby budowania zaufania między interesariuszami z sektora prywatnego i publicznego.
Z zainteresowaniem obserwujemy, w jaki sposób Europa reaguje na sugerowane działania.