Powiązany projekt:
EU-HYBNET
Ćwierć 20-letniej historii Polskiej Platformy Bezpieczeństwa Wewnętrznego (PPBW) to m.in. działania na rzecz budowania odporności na zagrożenia hybrydowe w ramach projektu EU-HYBNET. Podczas dzisiejszego spotkania z Komisją Europejską projekt oficjalnie dobiegł końca — to doskonały moment, by podsumować jego rezultaty.
PPBW wspierało kluczowe działania EU-HYBNET na poziomie europejskim, równolegle koordynując inicjatywy krajowe w Polsce. Realny wpływ na sukces projektu, zarówno w wymiarze operacyjnym, jak i strategicznym, osiągnęliśmy poprzez szereg działań: od ułatwienia wymiany wiedzy na szczeblu międzynarodowym po budowanie świadomości zagrożeń hybrydowych w kraju.
Ten wkład szczególnie podkreślają dwa artykuły opublikowane przez PPBW:
- Zagrożenia hybrydowe: współczesne formy wywierania nacisku politycznego – tekst analizujący, jak działania hybrydowe od szerzenia dezinformacji po naciski instytucjonalne kształtują współczesny krajobraz geopolityczny. Artykuł porusza tematy omawiane podczas warsztatów i dyskusji w ramach EU-HYBNET.
- Zagrożenia Infrastruktury Krytycznej – podstawy dla urzędników i przedsiębiorców – artykuł nawiązujący do jednego z głównych obszarów działań EU-HYBNET, jakim jest ochrona kluczowych systemów i sektorów przed rozwijającymi się zagrożeniami o charakterze hybrydowym.
Udział PPBW w projekcie obejmował:
- Organizację i prowadzenie działań lokalnych w celu lepszego osadzenia tematu zagrożeń hybrydowych w polskim kontekście.
- Ekspertyzę do opracowań politycznych, ocen ryzyka oraz analiz luk w zdolnościach.
- Uczestnictwo w wydarzeniach służących wymianie wiedzy, wspierających współpracę między praktykami a decydentami na poziomie unijnym i krajowym.
Dorobek EU-HYBNET zostaje przekazany Europejskiemu Centrum ds. Przeciwdziałania Zagrożeniom Hybrydowym. Zespół PPBW zaleca, by dalej koncentrować się na:
- Włączaniu świadomości zagrożeń hybrydowych do krajowych strategii budowania odporności.
- Zapewnieniu ciągłości współpracy międzysektorowej we wszystkich państwach członkowskich UE.
- Utrzymaniu działań szkoleniowych oraz budowania świadomości społecznej, jak i innowacji — szczególnie w obszarze infrastruktury krytycznej i ekosystemów informacyjnych.
Na zakończenie tej fazy naszych działań chcemy oddać głos członkom zespołu PPBW, którzy bezpośrednio uczestniczyli w realizacji projektu przez ostatnie pięć lat:
Małgorzata Wolbach
Starsza Specjalistka ds. Realizacji Projektów PPBW
Udział w projekcie EU-HYBNET znacząco pogłębił moje rozumienie zagrożeń hybrydowych – nie tylko jako zjawisk złożonych i dynamicznych, lecz także jako realnych wyzwań, mających bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo Polski. Projekt dobitnie pokazał, jak kluczowe jest budowanie odporności zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim – poprzez współpracę, wymianę wiedzy i aktywne zaangażowanie.
Było to doświadczenie, które uwrażliwiło mnie na pilność i wielowymiarowość tych zagrożeń, a także zainspirowało do dalszego zgłębiania tematu – zwłaszcza w kontekście zmieniającego się krajobrazu bezpieczeństwa w Europie po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku. EU-HYBNET stworzył cenne ramy do lepszego zrozumienia tej nowej rzeczywistości i utwierdził mnie w przekonaniu, jak ważne jest, by pozostać świadomym, zaangażowanym i przygotowanym na obecne i przyszłe wyzwania.
Steven Ormston, Menedżer ds. Komunikacji i Społeczności w PPBW, dodaje, że projekt przekształcił początkowo abstrakcyjne pojęcie w praktyczne ramy pozwalające lepiej rozumieć i skutecznie reagować na zmieniający się krajobraz zagrożeń hybrydowych:
Steven Ormston
Menadżer ds. Komunikacji i Społeczności PPBW
W ciągu ostatnich pięciu lat trwania projektu zyskałem dużo wiedzy i głębszego zrozumienia obszaru zagrożeń hybrydowych. Gdy rozpoczynaliśmy pracę nad projektem EU-HYBNET, moja wiedza na temat poszczególnych zagrożeń — takich jak dezinformacja, cyberataki czy presja ekonomiczna — była dość ogólna. Nie zdawałem sobie jeszcze sprawy, w jaki sposób te elementy mogą być łączone w skoordynowane kampanie.
Na początku temat wydawał mi się abstrakcyjny. Często rozmawialiśmy o zagrożeniach hybrydowych bez jasnych, spójnych definicji czy konkretnych przykładów. Istniejące publikacje były często ogólnikowe i nie tworzyły spójnego obrazu zagrożeń hybrydowych. Punktem zwrotnym okazał się Model Ramowy opracowany przez Hybrid CoE i JRC, udostępniony we wczesnej fazie projektu. Zapewnił on uporządkowane podejście do analizy zagrożeń hybrydowych z uwzględnieniem ich głównych elementów, takich jak: narzędzia, obszary działania czy fazy ataku. Znacznie ułatwiło to dyskusje.
Jednak gdy zaczęliśmy lepiej rozumieć złożoność tego zjawiska, eskalacja wydarzeń zakończona inwazją Rosji na Ukrainę postawiła pod znakiem zapytania wiele naszych dotychczasowych założeń. Nagle nie mieliśmy już do czynienia wyłącznie z działaniami poniżej progu wojny – to była prawdziwa wojna. Nie tylko tradycyjna. To była – i nadal jest – kampania hybrydowa prowadzona równolegle z konfliktem zbrojnym. Uwzględnia cyberataki, dezinformację, sabotaż, instrumentalizację dostaw energii w celach politycznych, próby destabilizacji demokracji poza polem bitwy. To, co początkowo rozmywało dla mnie granice, ostatecznie potwierdziło wartość modelu, który doskonale uchwycił właśnie takie zbieżności i eskalacje w różnych obszarach.
Zobaczyliśmy też, że zagrożenia hybrydowe nie muszą być bezpośrednie ani jawne. Często chodzi o dolewanie oliwy do ognia – wykorzystywanie podatności społecznych, pogłębianie podziałów, podważanie zaufania. Przez to kampanie hybrydowe są tak trudne do wykrycia, nie mówiąc już o ich udowodnieniu. Przenikanie się tematów, narzędzi i obszarów to właśnie powód, dla którego tak ważna jest ciągła analiza i zaangażowanie.
Jak zaznaczono w Modelu Koncepcyjnym:
„Widać, jak złożone jest pojęcie zagrożeń hybrydowych. Oznacza to również, że żadna pojedyncza instytucja nie jest w stanie poradzić sobie z nimi samodzielnie. Konieczne jest przyjęcie kompleksowego, holistycznego podejścia. Podejścia ogólnospołecznego, łączącego cywilów, wojskowych i polityków, które przyczyni się do powstania nowego ekosystemu bezpieczeństwa.”
Przez ostatnie pięć lat projekt EU-HYBNET był narzędziem do realizacji właśnie tego celu: łączenia ekspertów z różnych obszarów i dzielenia się wiedzą, by móc wspólnie reagować. Projekt nie pozostał na poziomie teorii – rozwijał się wraz z pojawiającymi się zagrożeniami. Rozmawialiśmy o dezinformacji w czasie pandemii, analizowaliśmy wykorzystywanie infrastruktury krytycznej jako broni, a nawet przewidywaliśmy wyzwania związane z deepfake’ami tworzonymi przez AI i nowymi technologiami. Elastyczność modelu – i gotowość projektu, by podążać za rzeczywistością – to jedna z jego największych zalet.
Udział w tym przedsięwzięciu był dla mnie ogromną przyjemnością. W szczególności dziękuję liderowi projektu Päivi Mattila za wyznaczanie kierunku działań i dzielenie się energią. Teraz, gdy inicjatywa przechodzi pod skrzydła Hybrid CoE, z radością pozostaję zaangażowany w dalszy rozwój tej tematyki.
