Kolejny krok ku przeciwdziałaniu radykalizacji – nasze spotkanie z praktykami

O przeciwdziałaniu radykalizacji mówi się w Polsce od dawna, jednak konieczność poszerzania wiedzy i kompetencji praktyków w tym zakresie nadal jest znaczna. Potrzeba między innymi szkoleń oraz wiedzy o projektowaniu i przeprowadzaniu ewaluacji działań profilaktycznych. Z pomocą przychodzą między innymi rezultaty projektów europejskich. Tej tematyce poświęcone było niedawne spotkanie w Warszawie.

Spotkanie pod tytułem „Rozwijanie kompetencji praktyków pracujących w dziedzinie przeciwdziałania radykalizacji” zostało zorganizowane przez Polską Platformę Bezpieczeństwa Wewnętrznego przy współpracy z Collegium Civitas. Odbyło się 17 listopada 2023 w Warszawie i zgromadziło szerokie grono osób zawodowo zajmujących się przeciwdziałaniem radykalizacji. Do udziału zaproszeni zostali przedstawiciele różnych sektorów, w tym policji, Służby Więziennej, kuratorów sądowych oraz reprezentanci instytucji publicznych, pozarządowych, sektora edukacji i nauki.

Naszym celem było stworzenie płaszczyzny do zaprezentowania praktycznych narzędzi, zebrania potrzeb i rekomendacji uczestników w zakresie przyszłych działań oraz wymiany wiedzy, informacji i nawiązania kontaktów. Spotkanie zostało podzielone na trzy bloki tematyczne:

1. Dezinformacja prowadząca do radykalizacji.
2. Potrzeby szkoleniowe służb w zakresie przeciwdziałania radykalizacji – jak je identyfikować, by projektować szkolenia szyte na miarę.
3. Skuteczne oddziaływanie poprzez właściwe projektowanie inicjatyw profilaktycznych i ewaluację opartą na dowodach.

Każdy z bloków prowadzony był przez eksperta w danej dziedzinie. Moderatorami byli dr Marzena Kordaczuk-Wąs, ekspert PPBW, prof. Karina Stasiuk-Krajewska z Uniwersytetu SWPS oraz z Central European Digital Media Observatory, a także mjr Cezary Mecwaldowski reprezentujący  Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej.

Zachęcamy do obejrzenia relacji wideo ze spotkania:

„Dzięki takim spotkaniom możliwa jest wymiana wiedzy i informacji wśród organizacji krajowych, które są zainteresowane tematyką przeciwdziałania radykalizacji – dzielenie się różnymi informacjami, nawiązywanie kontaktów i budowanie potencjału krajowego w tym obszarze.” – mówi organizatorka spotkania Natalia Jarmużek-Troczyńska (PPBW).

Raport ze spotkania do pobrania tutaj: Rozwijanie kompetencji praktyków pracujących w obszarze przeciwdziałania radykalizacji – Raport podsumowujący spotkanie.

DEZINFORMACJA

Manipulacja faktami jest jednym z kluczowych zagadnień, dzięki którym można lepiej zrozumieć proces radykalizacji. Panel poświęcony tej tematyce prowadziła profesor Karina Stasiuk-Krajewska. Tak opisała związek przekazów medialnych i rozumowania z ekstremizmem:

„Dlaczego ważna jest walka z dezinformacją i jaki to ma związek z radykalizacją? Oba te zjawiska odwołują się do lęków i stereotypów. Paradoksalnie tym, którzy się radykalizują i tym, którzy wierzą w narracje spiskowe i dezinformację, dają pewne, fałszywe oczywiście, poczucie bezpieczeństwa.

Szerszą kategorią są z kolei uprzedzenia poznawcze. Nasze mózgi są generalnie leniwe i lubią wracać do tego sposobu myślenia o świecie, który już mamy w głowach. Zamiast analizować informacje, bardzo chętnie przyjmujemy do wiadomości i oceniamy świat według tych uprzedzeń, które już mamy w głowach.

Jeszcze inną ważną kategorią są teorie spiskowe. Bazują one na podstawowych założeniach dotyczących tego, że mnie się wydaje, że ja coś zrozumiałam i ja się z tym zrozumieniem czuję bezpiecznie. A nagle ktoś mówi, że to jest nieprawda i zaczynam podejrzewać, że ten ktoś próbuje mnie oszukać.”

Jest to tematyka ściśle powiązana z projektem EU-HYBNET, który skupia się na rozwoju europejskiej sieci praktyków mającej na celu przygotowanie się na zagrożenia hybrydowe, ich wcześniejsze wykrywanie oraz zwalczanie. Jednym z rozwijanych rozwiązań tych problemów jest edukacja medialna oraz fact-checking. Więcej o zagrożeniach hybrydowych pisaliśmy w artykule: Zagrożenia hybrydowe – współczesne formy wywierania nacisku politycznego.

POTRZEBY SZKOLENIOWE

Kolejny panel tematyczny dotyczył potrzeby szkoleń zwiększających kompetencje praktyków zajmujących się na co dzień zwalczaniem radykalizacji. Prowadzony był przez mjra Cezarego Mecwaldowskiego, doświadczonego trenera i uczestnika wielu europejskich projektów wspierających tworzenie kursów i warsztatów dla służb.

„Obserwujemy coraz większą konieczność usystematyzowania kwestii związanych z potrzebami szkoleniowymi w Służbie Więziennej i te zagadnienia stanowią kluczowy element potrzeb służb, które zajmują się przeciwdziałaniem radykalizacji.”

Profesjonalna analiza potrzeb szkoleniowo-edukacyjnych na poziomie lokalnym w tematyce przeciwdziałania radykalizacji została przeprowadzona w ramach projektu PARTICIPATION i pokazana na spotkaniu przez dr Marzena Kordaczuk-Wąs W badanie to, poprzez ankiety, wywiady jakościowe oraz warsztaty partycypacyjne, zaangażowano praktyków tzw. pierwszej linii z Włoch, Grecji, Polski, Holandii, Rumunii oraz Belgii.

Natomiast jako przykład „szytych na miarę” szkoleń skierowanych do praktyków zostały pokazane szkolenia zorganizowane w projekcie MIRAD: „Zintegrowane podejście do radykalizacji dla służby więziennej, służby kuratorskiej i organizacji pozarządowych”. W ramach tego projektu, szkolenia e-learningowe oraz stacjonarne z użyciem technologii VR (ang. virtual reality) ukończyło łącznie ponad 160 praktyków z Polski.

Polecamy uwadze również artykuł Szkolenia personelu więziennego w Polsce: stan, przeszkody i projekt MIRAD.

SKUTECZNA EWALUACJA

Trzecim zagadnieniem poruszanym na spotkaniu była ewaluacja oparta na dowodach, która zaprojektowana w odpowiednim momencie i w usystematyzowany sposób może w realnie wpłynąć na skuteczność podejmowanych działań profilaktycznych.

Panel ten był prowadzony przez dr Marzenę Kordaczuk-Wąs:

„Jednym z najważniejszych tematów dziś omawianych jest systematyczne podejście do projektowania i do ewaluacji inicjatyw profilaktycznych. Kluczowe jest zrozumienie znaczenia i potrzeby ewaluacji oraz jej uwzględnienie na etapie projektowania inicjatywy, czyli programów akcji profilaktycznych, ale też dokumentów strategicznych budujących grunt dla zapobiegania i interwencji ad hoc, które podejmowane są przez Służbę Więzienną.”

Tym tematem zajmuje się projekt INDEED. Podczas spotkania zaprezentowany został zestaw narzędzi do ewaluacji (wciąż w fazie rozwoju), jak również inne produkty, które mogą być wykorzystywane przez praktyków pracujących w tym obszarze, jak np. dwa e-podręczniki INDEED poświęcone projektowaniu inicjatyw oraz ewaluacji opartej na dowodach, które dostępne są w 10 językach, w tym w języku polskim.

Zagadnienia związane z ewaluacją nie są łatwe do ujęcia w dwóch akapitach, dlatego osoby zainteresowane poszerzeniem swojej wiedzy na ten temat odsyłamy do artykułu: Skuteczna ewaluacja – jak ją zaplanować i przeprowadzić.

Rekomendacje

Spotkanie zakończył element warsztatowy, w ramach którego uczestnicy, podzieleni na grupy zebrali listy potrzeb i rekomendacji w zakresie tematów spotkania. Było to istotne nie tylko dla podsumowania całego wydarzenia, ale także do ustalenia kierunków obecnych i przyszłych działań.

Oto lista najważniejszych rekomendacji:

1. 1. Potrzeba uproszczonego narzędzia do ewaluacji;
   2. Włączanie organizacji pozarządowych w proces szkolenia praktyków – przedstawicieli służb;
   3. Angażowanie decydentów w poruszane na spotkaniu tematy;
   4. Szkolenia z zakresu przeciwdziałania radykalizacji dla przełożonych;
   5. ”Radykalizacja” jako szkolenie specjalistyczne dla praktyków;
   6. Niezbędne jest uczenie, pokazywanie jak mówić o ewaluacji prostym językiem korzyści (działania uświadamiające);
   7. Wypracowanie standardów ewaluacji dla więziennictwa;
   8. Ważna jest współpraca poszczególnych służb i interdyscyplinarność w zakresie przeciwdziałania radykalizacji, szkoleń w tym obszarze;
   9. Szkolenia i warsztaty doskonalące umiejętność krytycznego myślenia.

Opinie

Nie może tu zabraknąć perspektywy samych uczestników spotkania. Nasze starania były nakierowane bowiem przede wszystkim na wsparcie właśnie ich w codziennej pracy.

„Takie spotkania są nam bardzo potrzebne jako funkcjonariuszom Służby Więziennej. Zjawisko radykalizacji zaczyna być dostrzegane w więzieniach. Jeżeli świadomość funkcjonariuszy jest bardzo szeroka i potrafimy pewne rzeczy wyłapać, to na pewno będzie sprzyjało to zachowaniu bezpieczeństwa w więzieniach. Chodzi zarówno o bezpieczeństwo osadzonych, funkcjonariuszy, jak również społeczeństwa, bo będziemy mogli podejmować różne inicjatywy, aby tym osobom pomagać wychodzić z radykalizacji.” – Anna Kruk, Służba Więzienna

„To szkolenie zapewnia nam narzędzia do skutecznej diagnozy i przeprowadzenia procesu resocjalizacji w rozmowach ze skazanymi i w środowiskach tych osób. Podczas warsztatów poszerzamy swoją wiedzę i kompetencje, dzięki czemu będziemy skuteczniej realizować proces resocjalizacji.” – Cezary Słupczyński, Kurator sądowy, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód

„Musimy się rozwijać w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania radykalizacji, poszerzać swoje kompetencje, bo te zjawiska nas nie ominą i będziemy musieli się z nimi zmierzyć. Ważne, żebyśmy nie byli bierni, nie byli bezradni, bo bezradność jest najgorsza.” – Joanna Piotrowska-Dyrka, Kurator sądowy, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód

Cieszy nas zainteresowanie wydarzeniem i jego bardzo pozytywny odbiór. Dostrzegamy duże pole do dalszego wsparcia praktyków w ich pracy, do stwarzania okazji do wymiany informacji, potrzeb i doświadczeń oraz budowania sieci, która wspólnie działa w tej tematyce w kraju, jak i na szczeblu europejskim.

Jeśli interesuje Cię ta tematyka, gorąco zachęcamy do subskrybowania naszego newslettera (wysyłany co dwa miesiące) oraz obserwowania naszych mediów społecznościowych, żeby być na bieżąco – LinkedIn, X (Twitter).